Een femicide, zo wordt de massale vrouwenontvoering in Mexico genoemd. Terwijl de overheid beweert dat het een probleem van het verleden is, verdwijnen nog steeds dagelijks meisjes en duiken later alleen hun lijken weer op. Lynn Cornelis trok voor Vranckx naar Juarez, de gevaarlijkste stad van Mexico, om een beeld te schetsen van de gruwelijke situatie. “Iedereen kent wel iemand die ontvoerd, vermoord of verkracht is.”

 

Ciudad Juarez lijkt recht uit het Wilde Westen geplukt. In de stad die bij de Amerikaanse grens ligt, geldt enkel de wet van de drugkartels en is buitenkomen na negen uur een hunkering naar de dood. Inwoners weten niet van wie ze het meeste schrik moeten hebben: de narcos of de politie, en voor alle zekerheid verplaatsen ze zich uitsluitend per bus of per auto, zelfs als ze naar de winkel om de hoek willen. Doen ze dat niet, is de kans groot dat hun lichamen later volledig verminkt en uitgebrand op de stortplaats belanden. Als ze geluk hebben, blijft het bij een beroving of verkrachting.

​

Deze plek werd het onderwerp van een reportage die Lynn Cornelis en Sofie Meelberghs in augustus voor Rudi Vranckx maakten. Lynn studeerde Taal & Letterkunde aan de KU Leuven en schreef haar paper over de problematiek in Mexico. Toen ze bij de VRT verzeild raakte, stelde ze Vranckx ook voor om daar te gaan draaien, ondanks alle risico’s. Het onderwerp fascineerde haar en ze wilde de wereld tonen hoe het voelt om in zo’n situatie te leven.

 

Cidade de Deus

 Wie de film Cidade de Deus gezien heeft, kan zich een helder beeld schetsen van de werkelijkheid van Juarez: een plek waar drugkartels de plak zwaaien en waar de regering mee profiteert van de winst in plaats van ze te bestrijden. Enkele jaren geleden woedde er een bloedige drugsoorlog in het land waarbij niemand veilig was, wat Juarez de titel van gevaarlijkste stad ter wereld opleverde. Terwijl er in die oorlog meer gemikt werd op de ontvoering van rijke kinderen om zo losgeld te eisen, ligt de focus vandaag volledig op de vrouwen van arme afkomst, omdat hun families de middelen niet hebben om er iets tegen te doen. Meisjes die alleen over straat lopen – overdag of ’s nachts – worden bijna elke dag ontvoerd en als seksslavin gebruikt. Een vrouw die in 2006 gered werd, rekende uit dat ze van 2002 tot 2006 zeker veertigduizend keer was verkracht, tot soms dertig keer per dag.

​

   Lynn: “Je ziet het niet meteen, maar de dreiging is alomtegenwoordig. Toen we aankwamen, kregen we van ons gastgezin meteen waarschuwingen dat we niet naar bepaalde buurten konden gaan, dat we nooit alleen buiten mochten wandelen,… Het gastgezin zelf was van de hogere middenklasse en woonde in een ‘gated community’ wat omringd is met prikkeldraad en bewakers, dus wij zaten nog redelijk veilig. De meerderheid woont daar niet en zitten eigenlijk nooit op hun gemak.

​

   “De grootste oorzaak ervan is natuurlijk de grote corruptie. De enige reden waarom zo’n praktijken kunnen doorgaan, is omdat machtige mannen eraan meedoen, zoals met de drugshandel eigenlijk. Een paar maanden geleden is El Chapo, een grote drugsbaron, ontsnapt. Het kan bijna niet anders dat hij daarbij ook hulp heeft gekregen van bovenaf. Zo werkt het helaas in Mexico.”

 

Evil triumphs when…

 De hopeloze toestand houdt nu al zo lang aan dat mensen naar twee kanten vallen: ofwel ontkennen ze het en blijven ze lachen om de mooie kanten van Mexico, ofwel erkennen ze het probleem en proberen ze hun pijn in te houden. Vrouwen wiens dochter ontvoerd is, verenigen zich en komen de straat op tegen het onrecht dat hen wordt aangedaan, maar de manifestaties blijken een maat voor niets, slechts groepstherapie om het drama in hun leven een plaats te geven.

​

   Lynn: “Iedereen kent wel iemand die ontvoerd, vermoord of verkracht is, het is daar nu eenmaal dagelijkse kost voor hen. Het ergste van allemaal vind ik dat mensen het meer en meer beginnen accepteren. Voor hen hoort het bijna gewoon tot het dagelijkse leven en passen ze zich aan zodat zij of iemand dierbaar niet het volgende slachtoffer worden. Als je zo’n mentaliteit begint aan te nemen, loop je het risico dat het verzet tegen die praktijken afneemt en dan krijgen de drugskartels nog meer een vrijgeleide. Eén van de mensen die we daar geïnterviewd hebben zei ons ook dat het grootste probleem van Mexico niet de drugs of de vrouwenontvoering is, maar juist dat zij als Mexicaanse burgers niets doen tegen die gruwel. Ze weten dat hun regering corrupt is, maar ze laten het toe en er gebeurt niets. Er is één grote machteloosheid bij de bevolking en dat zorgt ervoor dat er niets verandert.”

 

Liefde in tijden van cholera

 En toch blijft het slechts een (relatief grote) wrat op het aangezicht van Mexico. Het land heeft inderdaad te kampen met grote problemen, maar het neemt niet weg dat er nog steeds een groot stuk paradijs valt te vinden tussen de VS en Guatemala. In de Gelukindex staat Mexico tussen landen als Noorwegen en IJsland, en wie Mexicanen kent, weet dat vriendelijkheid een extra orgaan in hun lichaam is.

Lynn: “We hebben echt nog wel tekenen van hoop gezien. Er zijn nog altijd mensen die zich blijven inzetten de problematiek elke dag aankaarten, hoe moeilijk en stroef het soms gaat. De zapatisten van het EZLN bijvoorbeeld strijden al jaren tegen de regering. Akkoord, ze hebben ook hun eigen politieke agenda, maar ze zijn de grote corruptie beu en willen er een einde aan maken.

   “We hebben die reportage natuurlijk gedraaid met de focus op de vrouwenverdwijningen, maar dat wil niet zeggen dat heel Mexico in zo’n sfeer leeft. Mexicanen zijn de meest vriendelijke mensen die ik al ontmoet heb. Ze zijn heel gastvrij en open, desondanks de grote problemen die ze te verduren krijgen. Dat is ook een kwaliteit van hen, blijven lachen. Ze maken de meest gruwelijke aspecten van het leven mee, maar tegelijkertijd ook de meest mooie.”